تیرآهن یکی از مقاطع فولادی است که برای پشتیبانی از بارهای سنگین در سازه‌ها به کار می‌رود. تیرآهن‌های فولادی در اندازه‌ها و انواع مختلفی وجود دارند که هر یک کاربرد خود را در ساختمان‌سازی دارند. نوع و اندازه تیرآهن‌ها با توجه به مشخصات سازه مشخص می‌شود.

در ایران انواع تیرآهن مختلف بر اساس استانداردهایIPB ، IPE و INPوجود دارد که خریداران باید تفاوت این تیرآهن‌ها را بدانند تا بتوانند انتخاب درستی داشته باشند.
در باب تفاوت تیرآهنIPB ، IPE و INP باید اطلاعات کافی در مورد روش‌های ساخت، شکل ظاهری، قیمت و کاربردهای هر یک از آن‌ها داشته باشیم.

درباره‌ی تیرآهن
اگر بخواهیم یک تعریف دقیق و کوتاه از تیرآهن بگوییم:

تیرآهن‌ یکی از اجزای اصلی اسکلت‌ فلزی سازه هستند که به‌صورت شبکه‌ای از ستون‌های عمودی و افقی به‌عنوان تیر اصلی، فرعی و کلاف، وظیفه تحمل بار سقف‌ها و دیوارها را به عهده دارند.

انواع تیرآهن‌های موجود در بازار
در بازار ایران 4 نوع تیرآهن وجود دارد که معرفی و بررسی کاربردهایشان در پرداختن به موضوع تفاوت تیرآهنIPB ، IPE و INP ضروری است:

1.تیرآهن IPE یا معمولی:
استاندارد IPE در تولید آهن‌آلات یک استاندارد اروپایی است که در ساخت تیرآهن از آن استفاده می‌شود. شکل ظاهری تیرآهن IPE به‌صورت I انگلیسی با ارتفاع 80 تا 600 میلی‌متر بوده و ضخامت بال‌ها از ابتدا تا انتهای آن ثابت است. این نوع تیرآهن بیشتر در صنعت ساختمان‌سازی برای ساخت خرپا، ستون و موارد مشابه دیگر به کار می‌رود. استاندارد IPE در تولید آهن‌آلات یکی از روش‌های ساخت محبوب در ایران به شمار می‌رود.

2.تیرآهن INP:یکی دیگر از انواع تیرآهن‌های موجود در بازار است که مطابق با استانداردهای چین و روسیه تولید می‌شود. این نوع تیرآهن هم به شکل I انگلیسی بوده؛ اما ضخامت بال آن با دور شدن از جان تیرآهن کاهش می‌یابد. ارتفاع این تیرآهن نیز از 80 تا 600 میلی‌متر است و بیشتر در ساختمان‌سازی، پل‌سازی، اسکله‌سازی، سدسازی، برج‌سازی بکار می‌رود. تیرآهن‌های INP کمتری نسبت به تیرآهن‌های IPE تحمل بار کمتری داشته و به همین میزان نیز قیمت پایین‌تری دارند.

3.تیرآهن IPB: تیرآهن‌هایی با استاندارد IPB به شکل H انگلیسی بوده و دارای بال‌های پهن‌تری نسبت به تیرآهن‌های IPE هستند. این تیرآهن‌ها دارای ارتفاعی مابین 100 تا 1000 میلی‌متر بوده و بیشتر برای ستون‌ها به کار می‌رود. تیرآهن‌هایی با استاندارد IPB در 3 نوع هاش سبک، هاش متوسط و هاش سنگین و با فولادهای St52، St44 و St37 ساخته می‌شوند.

4.تیرآهن لانه‌زنبوری CNP:
این نوع تیرآهن دارای حفره‌هایی در طول جان خود است که باعث می‌شود وزن آن نسبت به سایر تیرآهن‌ها کمتر شود. تیرآهن‌های لانه‌زنبوری را از تیرآهن‌های معمولی می‌سازند طوری‌که ارتفاع آن‌ها تا 1.5 برابر تیر اولیه افزایش می‌یابد. این افزایش ارتفاع سبب می‌شود این تیرآهن‌ها نیروی خمشی بیشتری را تحمل کنند و به همین دلیل گزینه مناسبی برای ساخت پی، ستون، اعضای مهاربندی، اتصالات بادبندها و اتصالات تیر به ستون‌ خواهند بود.

تفاوت دو استانداردIPE و INP چیست؟
تفاوت دو استانداردIPE و INP مربوط به ضخامت بال‌هایشان است. اگر از بالا به تیرآهن IPE نگاه کنید ضخامت بال‌های آن از ابتدا تا انتها یکسان است؛ اما در مورد تیرآهن INP شرایط متفاوت است و ضخامت آن با دور شدن از جان کم می‌شود و لبه‌های تیزتری دارد.

مزیت استفاده از تیرآهن‌ فولادی
از آسیب موریانه‌ها یا جوندگان در امان است.
تنش کششی زیادی را بدون شکستگی تحمل می‌کند.
یکپارچگی ساختاری خوبی دارد و به همین دلیل ایمنی بالایی را فراهم می‌کند.
امکان سفارشی‌سازی آن وجود دارد.
در برابر خوردگی و آتش‌سوزی (تا دمای خاصی) مقاوم است.

قیمت انواع تیرآهن موجود در بازار
قیمت انواع تیرآهن موجود در بازار با توجه به قیمت ارز، میزان عرضه و تقاضا، قیمت‌های جهانی فولاد و قیمت سنگ‌آهن تعیین می‌شود. این مقاطع فولادی به‌صورت کیلویی و شاخه‌ای در بازار به فروش می‌رسند. معمولاً کارخانه‌ها تیرآهن را به‌صورت بندیل با وزن تقریبی 5 تن عرضه می‌کنند و بنگاه‌های فروش آن‌ها را به‌صورت شاخه‌ای می‌فروشند.

با یک جستجوی کوچک در قیمت انواع تیرآهن موجود در بازار متوجه خواهیم شد که قیمت تیرآهن بناب کمترین مقدار را دارد و قیمت تیرآهن اصفهان از قیمت تیرآهن فایکو و دیگر تیرآهن‌های موجود در بازار بیشتر است.

کاربرد انواع تیرآهن در ساختمان‌سازی
سایز تیرآهن با توجه به وزنی که باید تحمل کند تعیین می‌شود و برای کاربردهای مختلف و از سازه‌ای به سازه دیگر متفاوت خواهد بود. ازجمله کاربردهای تیرآهن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

به‌عنوان تیر اصلی برای انتقال بار از تیرهای فرعی به سمت ستون‌ها به کار می‌روند.
به‌عنوان تیر فرعی به تیرهای اصلی وصل می‌شوند و بار را به تیر اصلی منتقل می‌نمایند.
به‌عنوان تیر کلاف به دو تیر عرضی که در سقف و خرپای ستون‌ها قرار دارند متصل شده و بار را از تیرهای عرضی به ستون‌ها منتقل می‌نمایند.
همچنین تیرآهن‌ها را می‌توان در سازه‌های کوچک به‌صورت دوبل به‌عنوان ستون به کار برد.

کارخانه‌های معروف تولیدکننده تیرآهن در ایران کدام نوع تیرآهن را تولید می‌کنند؟
کارخانه ذوب‌آهن معروف‌ترین و بزرگ‌ترین تولیدکننده تیرآهن در ایران است که انواع تیرآهن را در سایزهای 12 تا 32 و به‌صورت سبک و سنگین تولید می‌کند. تیرآهن‌های ذوب ازنظر وزنی نزدیک‌ترین مقدار را به جدول وزنی اشتال دارند. علاوه بر مجتمع ذوب‌آهن کارخانه‌های معتبر دیگری نیز به تولید تیرآهن مشغول‌اند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

شرکت فولاد ناب تبریز که تیرآهن‌های نیمه سبک و تیرآهن سنگین اروپائی را تولید می‌نماید.
مجتمع فولاد صنعت بناب که به شاهین بناب نیز شهرت دارد، تیرآهن معمولی با گرید ST37 و ST44 و تیرآهن نیمه سبک را در سبد محصولات خود دارد.
کارخانه فولاد البرز ایرانیان-فایکو نیز از دیگر تولیدکنندگان معتبر تیرآهن است که مشتریان زیادی دارد و این محصول را در سایزهای 14 تا 24 تولید و به بازار عرضه می‌کند.
شرکت فولاد خوزستان تیرآهن 14 و تیرآهن 16 را در سبد محصول خود دارد.
یکی دیگر از تولیدکنندگان معروف تیرآهن شرکت نورد آریان فولاد بوئین‌زهرا است که تیرآهن‌های خود را از سایز 14 تا 27 تولید می‌نماید.
مجتمع فولاد ظفر بناب هم از تولیدکنندگان تیرآهن IPE و INP در ایران است.
شرکت جهان فولاد غرب کرمانشاه نیز تیرآهن ۱۴ و تیرآهن ۱۶ را با گرید St37 تولید و به بازار عرضه می‌کند.
نورد فولاد یزد احرامیان نیز تیرآهن‌هایی در سایزهای 14 تا 22 تولید می‌کند. قیمت تیرآهن‌های یزد جز قیمت‌های پایین بازار است.

به خاطر داشته باشید که برای خرید آهن‌آلات و مقاطع فولادی ابتدا باید اطلاعات کافی درباره آن‌ها داشته باشید. تیرآهن نیز یکی از مقاطع فولادی است که خرید آن نیاز به‌ دقت فراوان و اطلاعات کافی دارد. علاوه بر داشتن قیمت ‌روز، شناخت انواع تیرآهن، استانداردهایش و اطلاع از تولیدکنندگان معتبر آن‌ها از موارد مهمی هستند که باید قبل از خرید تیرآهن از آن‌ها به آن آگاه باشید.